‘दशैँ आउँछ, पैसा नहुनेलाई तनावै बढाउँछ’

काठमाडौँ : सिन्धुपाल्चोकका २८ वर्षीय आशिष तामाङ शनिबार दिनभर इँटा बोक्नमै व्यस्त थिए। दशैँको तयारी गर्नुपर्ने बेलामा उनलाई कामकै चिन्ता छ । उनका अनुसार काम सम्पन्न भई ठेकेदारले ज्याला दिँदैनन् ।

काठमाडौँ महानगरपालिकाले कालोपुल क्षेत्रमा पक्की पर्खाल निर्माण गर्न ठेक्कामा लगाएको थियो । त्यो काम सकेपछि मात्रै श्रमिक तामाङको ‘दशैँ’ आउँछ । उनले भने,“दशैँ आउँछ, पैसा नहुनेलाई तनावै बढाउँछ ।”

बिहान–बेलुका दुई छाक खानलाई दिनभरि श्रम गर्ने तामाङले ज्यालाबापत एक हजार तीन सय रुपैँया पाउँछन् । काम नभएका बेला दिनभरि त्यतिकै बस्नुपर्छ । उनले भने, “दशैँ आयो भनेर मात्रै हुँदैन । हामीलाई खर्च जोहो गर्न ऋण नै खोज्नुपर्छ । चाडबाड आउँछ, ऋण बढाएर जान्छ ।”

श्रम गरेर जुटाएको पैसा घर खर्च र छोरीको पढाइमै सकिने तामाङले बताउनुभयो । उनले भने, “मासु किलोको एक हजार चार सय छ, ज्याला एक हजार तीन सय छ । अनि दशैँ आउँदा हर्ष मान्नु नै के छ र !”

दाङको दङ्गीशरण गाउँपालिका–७ की ५६ वर्षीया लक्ष्मीकुमारी चौधरी र दोलखा मैनापोखरीकी ३१ वर्षीया सुशीला खड्काको दैनिकी पनि श्रमिक तामाङको भन्दा फरक छैन । चौधरी निर्माण मजदुर हुन् भने खड्का डोकोमा तरकारी बेच्छिन् ।

उनीहरूलाई दशैँले छोएको छैन । चौधरीका एक छोरा विदेशमा छन् । बुहारी नभएकाले दुई नातिनातिनीको हेरचाहको जिम्मा उनकै काँधमा छ । उनले भनिन्, “विदेश भनेर के गर्नु पैसा पठाउँदैन । बुहारी बितेपछि नातिनातिनी दिएर काठमाडौँ आएको सात वर्ष भयो । उनीहरूलाई भात खुवाउने पैसा निकाल्न मुस्किल छ, केको दशैँ ?”

चौधरीलाई दशैँ मनाउन मनै नलाग्ने चाहिँ होइन । नातिनातिनीका मुहारमा खुसी दिन पनि उनी ठेकेदार र अरू श्रमिक साथीसँग ऋण मागेर दशैँको जोहो गर्छिन् । दिनभरि बेल्चा हानेको र सिमेन्ट बोकेको पैसाले दैनिक गुजारा हुन मुस्किल छ । उनले भनिन्,“नातिनातिनीले उनीहरूका साथीको घरमा दशैँ मनाएको देख्छन्, मेरै कोठा आसपासमा बस्नेले पनि मनाउँछन् । साना बच्चालाई रहर लाग्छ, पैसा छैन भनेर भएन ।”

काठमाडौँको मूलपानीमा भाडाको कोठामा बस्ने खड्का सागसब्जी बेचेर घर खर्च जोहो गर्छि्न । सडकको पेटीमा राखेर सागसब्जी बेच्न काठमाडौँ महानगरले निषेध गरेपछि उनको लगानी उठ्न छाडेको छ । उनले भनिन्, “सटर लिएर पसल राख्न दुई लाख रुपियाँभन्दा बढी लाग्छ, भाडा उत्तिकै महँगो छ । यहाँ बिहान–बेलुका खाने सामान जुटाउन गाह्रो छ । दशैँ भनेर के गर्नु !”

मूलपानीदेखि चाबहिल र मित्रपार्कसम्म आएर डोकोमा ल्याएको सागसब्जी बेचेर फर्किंदा ९ बज्छ । उनका अनुसार कहिलेकाहीँ सागसब्जी बिक्री नहुँदा लगानीको पैसासमेत उठ्दैन । उनले भनिन्, “३०–४० रुपियाँ मुठा साग बेचेर दशैँ खर्च उठ्दैन । राहत कतैबाट छैन । पैसा नहुनेको समस्या उस्तै त हुन्छ, दशैँ नआओस् जस्तो पनि लाग्छ ।” यो समाचार गोरखापत्र दैनिकको अनलारुइन संस्करणमा प्रकाशित छ ।